Ciekawostki

Przykładowa twardość mierzona metodą Janki (przy pomocy kulki metalowej o przekroju 1 cm²) przy 15% wilgotności surowca, dla niektórych gatunków drewna wynosi, od najmiększych do najtwardszych:

• sosna – 28–30 MPa,
• olcha – 43 MPa,
• brzoza – 48 MPa,
• dąb – 66–77 MPa (wyższa wartość dla tzw. twardzieli),
• orzech – 72 MPa,
• jesion – 72–75 MPa,
• buk – 78 MPa,

Drewna twarde są najczęściej najodporniejsze na ścieranie. Ta cecha ma duże znaczenie przy wyborze drewna jako materiału do wykonania.

• Barwa zbliżona do białej – jodła, świerk, osika, grab, buk, klon, jawor
• Barwa żółta – brzoza, limba
• Barwa brunatna – dąb, jesion, wiąz
• Różne odcienie barwy czerwonej – cis, modrzew, sosna, wiśnia, śliwa
• Barwa zielonkawa – grochodrzew
• Barwa zbliżona do czarnej – orzech, heban

Na barwę drewna, oprócz jego gatunku maja również wpływ warunki klimatyczne oraz w mniejszym stopniu gleba.

Drewno gatunków beztwardzielowych (bielaste) ma na całym przekroju poprzecznym jednolite jasne zabarwienie z zarysowaną ciemniej zabarwioną warstwą drewna późnego i jaśniejszą warstwą drewna wczesnego. W drewnie gatunków twardzielowych występuje wyraźna różnica między jasno zabarwionym bielem i ciemniej zabarwioną twardzielą

W północnej części strefy umiarkowanej przeważają gatunki o drewnie jasno zabarwionym (świerk, brzoza, osika). W południowej części tej strefy występują gatunki drzew, których drewno wykazuje większe zróżnicowanie barw i odcieni (dąb, jesion, śliwa, modrzew). Największą wreszcie skalą barw i odcieni wyróżnia się drewno strefy podzwrotnikowej (czarny i zielony heban, drzewo amarantowe).

Barwa drewna ulega zmianom pod wpływem światła i działania czynników atmosferycznych. Olcha w kilka godzin po ścięciu przybiera barwę ceglastoczerwoną. Czerwonawe drewno cisa z biegiem czasu przybiera barwę fioletową. Pod wpływem długotrwałego działania wody drewno zawierające garbniki przybiera również charakterystyczne zabarwienie (dąb czernieje). Wreszcie zszarzenie większości gatunków pod wpływem działania różnych warunków atmosferycznych

DĄB

Od wielu stuleci uważa się dąb za symbol ogromnej siły – świadczyć o tym może chociażby fakt, iż wieńce z dębowych listków były w Rzymie ozdobą głów nie tylko cezarów, ale również innych zwycięskich wodzów. Dęby rosną na naszej planecie już od 65 milionów lat i są naprawdę długowieczne – szacuje się, że przeciętnie okres ich życia to ponad 700 lat. W Polsce występuje jedynie 6 z 200 gatunków dębu, jednak faktycznie wykorzystuje się jedynie 3 z nich. Mianowicie chodzi o dąb szypułkowy, bezszypułkowy oraz dąb czerwony. Początkowo drewno dębowe jest szarożółte, jednak wraz z upływem czasu zaczyna ciemnieć do barwy jasno lub ciemnobrązowej. Charakterystyczne dla dębu są proste słoje o różnej wielkości. Zazwyczaj słoje rozmieszczone są nierównomiernie. Dębina to przede wszystkim drewno ciężkie, twarde i średnio podatne na kurczenie. Zaletą jest bez wątpienia łatwość, z jaką poddaje się obróbce: dość łatwo jest je wygiąć, skleić czy zabarwić. Jako wadę natomiast wskazać można żmudny proces polerowania. Z drugiej jednak strony świadczy to o naprawdę ogromnej wytrzymałości. Dębina to materiał, który trzeba umiejętnie i starannie suszyć, w przeciwnym razie możliwe jest powstawanie pęknięć. Warto również wiedzieć, że jest to drewno zawierające spore ilości garbników, co sprawia, że kontakt ze związkami żelaza może powodować jego odbarwienie. Uważa się, że im szersze są słoje dębiny, tym jest ona twardsza. Z kolei niewielkich rozmiarów słoje to znak, że drewno jest miękkie, podatne na ścieranie. Dąb odporny jest na działanie wody. Dąb czerwony charakteryzujący się czerwonym zabarwieniem słoi to świetna alternatywa dla osób, które nie są przekonane do buku, jesionu czy dębu zwyczajnego.Cena w dużej mierze zależy od gatunku drewna – wyróżnić można trzy klasy.

BUK

Buk to jeden z najpowszechniej występujących gatunków drzew w Polsce, pomimo tego, że ma on stosunkowo wysokie wymagania klimatyczno-glebowe. Rośnie on niemalże w każdym lesie liściastym, a na potrzeby przemysłowe  uprawia się różne gatunki buka. Buk rośnie powoli, osiągając maksymalnie wysokość nawet czterdziestu metrów, przy średnicy pnia dochodzącej do półtora metra. Kora buka jest bardzo charakterystyczna – gładka i o zielonym lub srebrzystoszarym zabarwieniu. Drewno bukowe charakteryzuje się dość wysoką gęstością pozorną, na poziomie około 720 kg/m3, przy 15% wilgotności surowca, co jest wartością zbliżoną do dębu. Jest to też drewno twarde, buczyna uzyskuje wynik 78MPa w pomiarach metodą Janki. Wynik ten stawia buczynę wyżej niż nawet wiąz, orzech, jesion, klon i dąb, z krajowych gatunków drzew tylko grusza, robinia akacjowa oraz grab są minimalnie twardsze.Buczynę bardzo wygodnie można obrabiać mechanicznie. Jest to drewno podatne na wszystkie metody obróbki, w tym skrawanie i łuszczenie. Łatwo też łączy się je za pomocą śrub i gwoździ, jednak w tym przypadku zalecane jest stosowanie wstępnego nawiercania, celem uniknięcia pęknięć. Również nie jest problemem klejenie buczyny. Problemem jest niestety skłonność buczyny do pękania przy suszeniu, trzeba też uważać na powstawanie wypaczeń. Największą wadą buczyny są jednak fałszywe twardziele, których nie da się impregnować. Poza tym stosunkowo często występują w tym drewnie krzywizny, skręty włókien i niecylindryczność. Pomimo wysokiej twardości, buczyna nie jest materiałem specjalnie trwałym – bardzo łatwo ulega ona zgubnemu wpływowi szkodników i grzybów, również niekorzystne warunki atmosferyczne potrafią szybko pogorszyć stan drewna, jeśli nie jest skutecznie zabezpieczone.

JESION

Jesion to drzewo, które może przetrwać kilkaset lat. W Polsce najstarszym drzewem tego gatunku jest 410 letni jesion rosnący na terenie Motarzyna. To wiele mówi na temat wytrzymałości drewna z jesionu – jest ono porównywalne z trwałością dębu, a co ciekawe – dąb zazwyczaj jest droższy, co prawdopodobnie wynika z jego bardziej cenionych walorów estetycznych. Drewno jesionowe charakteryzuje się występowaniem wąskiego biela oraz zabarwieniem z zakresu od jasnożółtego do jasnobrązowego odcienia. Jest to typ drzewa pierścieniowo-naczyniowego, zaobserwować można twardziel zarówno zabarwioną, jak i nie zabarwioną. Drewno otrzymane z młodego drzewa nie posiada wyraźnej granicy między bielem a twardzielem, natomiast im starsze drzewo tym łatwiej odróżnić te dwa elementy. Twardziel niezabarwiona jest koloru białego, zaś zabarwiona posiada odcień brązowy, niekiedy brunatny. Cechą charakterystyczną jest zdecydowanie wyraźne zarysowanie słojów w drewnie. Parametry fizyczne w dużym stopniu są zależne od szerokości słojów. Drewno pozyskane z jesionu jest przede wszystkim bardzo twarde co sprawia, że jest nie tylko długowieczne, ale również trudne w obróbce. Im węższe słoje, tym drewno jest bardziej podatne na przetwarzanie z uwagi na wyraźną sprężystość. Generalnie jesion to drzewo charakteryzujące się dużą sprężystością, toteż obrabiane od razu po ścięciu nie stwarza problemów. Parzenie sprawia, że drewno można bardzo łatwo wygiąć, a także wypolerować. Twardość jesionu określona jest przez ewaluację w skali Brinella – drewno to osiąga od 37 do 42 MPa, co plasuje jesion w tej samej kategorii twardości co chociażby dąb, buk i mahoń. Niemniej jednak warto zauważyć, że ciemna odmiana jesionu jest znacznie bardziej wytrzymała. Jesion jest uważany za świetną alternatywę dla dębu, ponieważ jest równie wytrzymały, a jak się okazuje – tańszy.